Jeżeli pracownik nie został zatrudniony legalnie bez własnej woli, może również zgłosić ten fakt Okręgowemu Inspektoratowi Pracy w formie skargi. Skarga jest dobrym rozwiązaniem, jeżeli pracownicy czują się pokrzywdzeni, lecz nie mają odwagi czy ochoty wstępować na drogę sądową przeciwko pracodawcy. Skarga podlega przepisom prawa w zakresie postępowania administracyjnego, zaś jej skutkiem będzie przeprowadzenie kontroli w zakładzie pracy zgłaszającego skargę.
Skargę może wnieść pracownik, którego prawa są łamane przez pracodawcę. Forma wniesienia skargi jest dowolna: może ją złożyć telefonicznie, zgłosić ustnie w Okręgowej Inspekcji Pracy lub złożyć na piśmie. Prawidłowo zgłoszona skarga jest rejestrowana, zaś urząd ma 30 dni na rozpatrzenie skargi i przeprowadzenie kontroli.
Skarga powinna spełniać następujące wymogi:
* powinna zawierać wskazanie osoby (pracownika), który skargę wniósł
W praktyce pracownicy obawiają się wniesienia skargi, gdyż informacje o jej złożeniu mogłyby dotrzeć do pracodawcy, który mógłby następnie pracownika zwolnić. Takie zwolnienie byłoby, rzecz jasna, niezgodne z prawem, lecz pracownik, który nie ma innych środków do życia i obawia się o znalezienie innej prac, nie będzie ryzykował. Zastraszonych pracowników chronią przepisy ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy. Nawet, jeżeli podamy na skardze nasze dane osobowe, inspektor pracy nie ma prawa ujawnić pracodawcy informacji, skąd skarga pochodzi. Pracodawca nie dowie się zatem, że kontrola została wszczęta na skutek wniesienia skargi przez pracownika. Oczywiście, jeżeli pracownik wyrazi pisemną zgodę, pracodawca będzie mógł się dowiedzieć, kto złożył na niego skargę.1 W przypadku złożenia anonimowej skargi Państwowa Inspekcja Pracy nie ma obowiązku jej rozpatrzenia i prawdopodobnie nie zostanie ona rozpoznana. Jednakże, jeżeli pracownik PIP czytający skargę uzna, że w skardze znajdują się opisy rażących naruszeń prawa, Państwowa Inspekcja Pracy może podjąć interwencję w tej sprawie.
Można umieścić oświadczenie o wyrażeniu zgody lub jej braku w zakresie ujawniania danych osobowych osoby składającej skargę
Można opisać na końcu skargi klauzulę: „W związku z zastrzeżeniem z art. 44. ust. 3 ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy nie wyrażam zgody na ujawnienie informacji, że kontrola jest przeprowadzana z związku ze złożoną przeze mnie skargą”.
* zawierać adres osoby wnoszącej skargę (kod pocztowy, miejscowość, ulicę, nr domu lub mieszkania)
* nazwę pracodawcy, którego skarga dotyczy
* skargę wnosi się do Okręgowego Inspektoratu Pracy właściwego ze względu na siedzibę pracodawcy
* opis naruszeń, jakich dopuszcza się pracodawca
Opis naruszeń powinien być przedstawiony jasno i rzeczowo. Nie jest ważna podstawa prawna tych naruszeń, aczkolwiek może zostać wskazana przez skarżącego. Naruszeniami, jakie mogą zostać wskazane w skardze, mogą być:
– nieterminowe wypłaty wynagrodzeń lub zaprzestanie ich wypłaty,
– zatrudniania ludzi bez umowy o pracę (nielegalne zatrudnianie)
– niewydawanie świadectwa pracy pracownikowi,
– niezgodne z prawem nadgodziny, nieudzielanie pracownikom urlopów, nieprzestrzeganie prawa pracownika związanego z rodzicielstwem (przerwy na karmienie, urlopy wychowawcze),
– stosowanie mobbingu względem pracowników, psychiczne znęcanie się nad nimi, obelżywe traktowanie,
– naruszanie przepisów dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy (nie wydawanie odzieży ochronnej, praca w niebezpiecznych warunkach, wadliwy sprzęt, który zagraża bezpieczeństwu pracowników itp.,
– nieprzestrzeganie prawa do ciepłego posiłku, jeżeli pracownicy pracują w czasie zimy na dworze i nie mają dostępu do gorących napojów itp.
Skarga powinna zawierać opisy konkretnych sytuacji, szczegółowo przedstawiać zachowanie pracodawcy, odnosić się do reakcji pracodawcy na protesty czy prośby pracowników dotyczące poprawy ich warunków pracy. Może wskazywać na skutki zasad panujących w zakładzie pracy – fakt zażywania przez pracowników środków uspokajających, opisywać niezgłoszone wypadki przy pracy lub choroby czy urazy wywołane takimi warunkami. Do skargi można dołączyć kopie pism wnoszonych do pracodawcy z prośbą o zmianę postępowania czy zawierające propozycję określonych rozwiązań, pochodzące od pracowników. Skarga powinna zostać odręcznie podpisana przez skarżącego.
Skarga do Okręgowego Inspektoratu Pracy może dotyczyć także działalności inspektora pracy podczas kontroli. Taką skargę może złożyć pracodawca, który uważa, że zachowanie inspektora pracy naruszało prawo i wykraczało poza uprawnienia przyznane mu ustawą.
Po wniesieniu skargi skarżący powinien dostać pisemna informację dotyczącą sposobu załatwienia sprawy przedstawionej w skardze lub jak potoczyły się losy skargi – czy zostało wszczęte postępowanie, czy akta zostały przesłane do innego, właściwego organu.
Czy składaliście kiedyś skargę do PIP? Co sprawiło Wam największy problem? Opowiedzcie nam o tym!
1. Art. 44 ust. 3 Ustawy z dnia 13 kwietnia 2007r. o Państwowej Inspekcji Pracy
