W prawie Unii Europejskiej istnieją odrębne zasady ogólne i szczególne wymagania przewidziane dla poszczególnych zawodów wymienionych w tzw. dyrektywach sektorowych (dotyczących zawodów architekta, weterynarza, lekarza, pielęgniarek, dentysty, prawnika, farmaceuty). Studia wyższe dla potrzeb uznawania kwalifikacji to studia trwające co najmniej 3 lata. Nasze dyplomy, zaświadczenia o ukończeniu kursów zawodowych są akceptowane w innych państwach członkowskich Unii.
Jeżeli ubiegamy się o uznanie naszego dyplomu nie wystarczy przynieść go pracodawcy w kraju UE. Ktoś musi potwierdzić, że dyplom rzeczywiście odpowiada wymaganiom danego państwa, dlatego też kwalifikacje zawodowe muszą zostać zweryfikowane.
1. Złożenie wniosku o uznanie kwalifikacji
Wniosek o uznanie dyplomu, świadectwa czy kwalifikacji kierujemy do urzędu państwa członkowskiego, w którym zmierzamy wykonywać dany zawód. Jeden wniosek może dotyczyć tylko jednego wskazanego przez nas zawodu. Można złożyć jednocześnie kilka takich wniosków. Można je składać jednocześnie w kilku państwach członkowskich, bez ograniczeń. Aby wykonywać w innym państwie członkowskim dany zawód musimy mieć uprawnienia do wykonywania go w Polsce. Dlaczego? Ponieważ w innych państwach członkowskim mogą być niższe wymagania do wykonywania takiego zawodu i mogłoby doprowadzić to do dyskryminacji. Cała procedura trwa 4 miesiące maksymalnie, nie ma wielu utrudnień w samej procedurze.
2. Dodatkowe warunki jakich może żądań inne państwo
Jeżeli jednak istnieją duże rozbieżności w kryteriach kwalifikacyjnych urząd może wymagać spełnienia dodatkowych warunków, które muszą być proporcjonalne i odpowiadać danemu zawodowi. Urząd może chcieć otrzymać potwierdzenie, że mieliśmy już praktykę w tym zawodzie (doświadczenie zawodowe), przejście testu umiejętności lub odbycie w państwie członkowskim stażu adaptacyjnego (okres próbnego zatrudnienia). Jeżeli chodzi o wymogi językowe – oczywiście państwa mogą żądać znajomości języka ze względu na specyfikę danego zawodu (np. lekarza). Nie zawsze jednak żądanie takie jest zgodne z dyrektywą 89/48 EWG z 21.12.1988 r. w sprawie ogólnego systemu uznawania dyplomów ukończenia studiów wyższych, przyznawanych po ukończeniu kształcenia i szkolenia zawodowego, trwających co najmniej trzy lata. Dyrektywa wymaga, aby żądanie takie wynikało z charakteru zawodu („tylko wtedy”) i tylko w stopniu, który jest konieczny do jego prawidłowego wykonywania.
3. Koszty takiej procedury uznania dyplomu i kwalifikacji
Urząd może od nas zażądać tłumaczenia przedstawionych przez nas dokumentów na język ich państwa – koszty tłumaczenia przez tłumacza przysięgłego tych dokumentów mogą obciążać nas finansowo. Koszty postępowania również będzie trzeba pokryć z własnej kieszeni.
4. Decyzja odmowna – i co dalej?
W przypadku decyzji odmownej możemy dochodzić uznania kwalifikacji sądowo, składając odwołanie od takiej decyzji. Decyzja urzędników musi zawierać uzasadnienie, dlaczego nie uznano naszych kwalifikacji. Sądy państw członkowskich dokonają wówczas wykładni prawa i orzekną, czy urzędnicy nie popełnili błędu w postępowaniu i czy nasze kwalifikacje zostaną uznane.
Jeżeli w danym państwie członkowskim nie ma postawionych specjalnych wymagań, co do wykonywania danego zawodu, będziemy traktowani jak obywatele tego państwa starając się o pracę. Jeśli natomiast zawód w naszym kraju nie jest regulowany specjalnymi przepisami, a jest w kraju uznania – urząd może wymagać wykazania się odpowiednim doświadczeniem w zakresie tego zawodu.
Poza tymi regułami (dotyczącymi poszczególnych zawodów) starając się o pracę będziemy traktowani jak obywatele Unii Europejskiej – na równych prawach i takich samych zasadach. Oprócz rygorów dotyczących wykształcenia przepisy danego państwa mogą uzależnić prawo do wykonywania określonego zawodu od wykazania się właściwą reputacją, pozycją finansową, świadectwem zdrowia, czy niekaralnością. Jest to jednak ograniczone ze względu na celowość tych dodatkowych wymagań w odniesieniu do specyfiki danego zawodu. Powyższe dyrektywy i prawa dotyczą wyłącznie obywateli Unii i kwalifikacji, które nabyliśmy w jednym z państw członkowskich (a nie np. w USA) (1).
Źródła:
1) Podstawa prawna: Dyrektywa 92/51 w sprawie ogólnego systemu uznawania kształcenia i doskonalenia zawodowego; dyrektywa 89/48 EWG z 21.12.1988 r. w sprawie ogólnego systemu uznawania dyplomów ukończenia studiów wyższych, przyznawanych po ukończeniu kształcenia i szkolenia zawodowego, trwających co najmniej trzy lata.
Czy uważacie, że przepisy odnoście uznawania dyplomów są odpowiednie? Podzielcie się swoją opinią.