Przelew na złe konto – jak odzyskać pieniądze?

Problem przelania pieniędzy na złe konto jest złożony. Przede wszystkim należy zastanowić się, jakie bank ma zobowiązania wobec klienta i czy pomyłka klienta może uzasadniać wyłączenie odpowiedzialności banku? Problem ten wbrew pozorom jest dyskusyjny i w zależności od okoliczności sprawy może mieć wiele rozwiązań. Teoretycznie, co banki starają się klientom wmówić – błąd w zleceniu przelewu (dyspozycji przelewu) jest błędem popełnionym przez klienta i bank z tego tytułu nie ponosi odpowiedzialności. Jest to najczęstsze uzasadnienie, jakie bank podaje – usiłując zrzucić winę na klienta. Także formalne zabiegi temu służą – gdy w banku zlecamy przelew ustnie, przed wykonaniem dyspozycji musimy podpisać wydrukowaną treść dyspozycji. Często podpisujemy ją automatycznie, nie sprawdzając poprawności numeru konta – w ten sposób banki chcą nas przekonać, że nie ponoszą żadnej winy za naszą nieuwagę. Nie jest to jednak zgodne z prawdą. Przy dochodzeniu zwrotu pieniędzy należy zawsze próbować wykorzystać środki najtańsze i najszybsze, gdyż postępowanie sądowe trwa długo i niesie ze sobą znaczne koszty.

1. Odzyskiwanie drobnych kwot pieniędzy

Sytuacja jest prostsza, jeżeli to pracownik banku popełnił błąd i źle zaksięgował wpłatę – wówczas odpowiedzialność spada na bank. Jak jednak odzyskać pieniądze? Możemy w tej kwestii działać sami, lecz najlepiej jest powiadomić bank o tym fakcie.

Najprościej będzie, jeżeli zdobędziemy wiadomość, na czyje konto pieniądze wpłynęły. Wówczas można się skontaktować z taką osobą, jeżeli zaś okaże się ona uczciwa – pieniądze do nas wrócą. Zawsze należy spróbować porozumieć się z osobą, na konto której pieniądze wpłynęły – zaoszczędzi nam to kosztów i może znacznie przyspieszyć sprawę. Poza tym – uzyskamy w ten sposób dowody na to, że osoba taka została bezpodstawnie wzbogacona.

Można wysłać pismo do banku lub zapytać o możliwości związane z wyegzekwowaniem przez bank zwrotu pieniędzy. Taka strategia nie zaszkodzi, a może przyspieszyć i ułatwić sprawę.

2. Powództwo o zwrot pieniędzy z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia

Znacznie gorzej, jeżeli „obdarowany” naszą gotówką – nie ma zamiaru jej zwracać, lub jeszcze żąda odstąpienia mu części kwoty w zamian za zwrot czy informację. W takim przypadku nie mamy wyjścia – należy wnieść powództwo do sądu z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia osoby, na której konto pieniądze zostały przelane. Dobrze jest do pozwu zawsze dołączyć, np. korespondencję z taką osobą – w której odmawia ona zwrotu pieniędzy lub żąda jakiejś kwoty dla siebie. Pozew z żądaniem zwrotu pieniędzy z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia należy oprzeć na podstawie prawnej wskazanej w kodeksie cywilnym (1).

3. Dochodzenie roszczeń od banku

Zawiadomienie banku o fakcie pomyłki w przelewie powinno mieć miejsce w każdej sytuacji. Pismo z banku, przykładowo odmawiające pomocy w tej kwestii czy stwierdzające brak winy ze strony banku – może nam się przydać w późniejszym czasie. Dochodzenie sądowe roszczeń od banku z tytułu nienależycie wykonanej lub niewykonanego polecenia przelewu ma znaczenie zwłaszcza dla firm, które dodatkowo – oprócz zwrotu przelanej gotówki mogą dochodzić od banku odszkodowania, chociażby za przegrany ze względu na nie uiszczenie wadium w terminie przetarg. Jak się zabrać za taką sprawę?

Przede wszystkim profesjonalnie, gdyż banki mogą niechętnie przyjmować na siebie taką odpowiedzialność. Raczej istnieje mała szansa na to, że obędzie się bez wytoczenia powództwa. Szansę na skuteczne załatwienie takiej sprawy otworzył wyrok (precedensowy) Sądu Najwyższego z dnia 17 grudnia 2008 r. sprawie o sygn. I CSK 205/08. Z treści tego wyroku wynika, że obowiązkiem banku jest sprawdzanie każdorazowo numeru konta adresata przelewu – zwłaszcza, czy nie jest to konto fikcyjne (jak w badanej przez Sąd Najwyższy sprawie) i czy dane właściciela konta zgadzają się z wpisanym numerem. Sąd Najwyższy dopuścił także żądanie odszkodowania od banku za przelanie pieniędzy na złe konto – bank, zdaniem Sądu ma obowiązek sprawdzać dane i numer konta beneficjenta. Wynika to z przepisów kodeksu cywilnego, zwłaszcza zaś tych dotyczących należytego wykonania zobowiązania (2). Podstawą dla takiego roszczenia jest także art. 64 Prawa bankowego, który stanowi, że „jeżeli polecenie przeprowadzenia rozliczenia pieniężnego złożone przez posiadacza rachunku bankowego jest wykonywane przez kilka banków, każdy z tych banków ponosi wraz z pozostałymi solidarną odpowiedzialność wobec posiadacza rachunku za szkody spowodowane niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem polecenia”.

Źródła:

1) Art. 405 w zw. z art. 410 Kodeksu cywilnego

2) Art. 354 w zw. z art. 355 Kodeksu cywilnego