Badania przesiewowe – co to, przykłady, jak się wykonuje?

Dzięki rozwojowi wiedzy medycznej i możliwości diagnostycznych, każdy zdrowy człowiek, który czuje się dobrze, wykonując niektóre badania w odpowiednich odstępach czasu, daje sobie szansę na wczesne wykrycie choroby w jej początkowym stadium. Tym samym zwiększa się szansa na wybór najbardziej skutecznej metody terapeutycznej, leczenie często nastawione jest na usunięcie przyczyny choroby, a rokowanie na przyszłość jest zwykle dużo bardziej optymistyczne. Wszystkie te korzyści wypływają z korzystania i wykonywania badań przesiewowych. Cel ich wykonywania jest jasno określony – wcześnie wykryć chorobę, która jest powszechna w danej populacji, używając do tego odpowiednich badań.

Statystycznie, co piąty człowiek umiera z powodu nowotworu, zatem warto zapoznać się z trzema podstawowymi badaniami przesiewowymi z dziedziny onkologii.

Cytologia

Każda kobieta, która ukończyła 18 rok życia oraz kobiety, które rozpoczęły życie seksualne powinny raz w roku zgłosić się do lekarza ginekologa w celu wykonania cytologii. Do badania nie trzeba się specjalnie przygotowywać, ale najlepiej zgłosić się na nie 4-5 dni po ostatnim dniu krwawienia miesięcznego. Lekarz ginekolog przed zbadaniem pacjentki powinien za pomocą specjalnej szczoteczki pobrać komórki z szyjki macicy. Dla pacjentki jest to badanie bezbolesne. Utrwalony na szkiełku rozmaz komórkowy wysyłany zostaje do laboratorium. Po około dwóch tygodniach pacjentka otrzymuje wynik. To badanie przesiewowe pozwala wykryć wczesne zmiany nowotworowe na szyjce macicy, dzięki czemu szybko wdrażana jest dalsza diagnostyka i skuteczne leczenie.

Mammografia

Rak piersi jest najczęstszym nowotworem złośliwym wykrywanym u kobiet. Zaleca się, aby każda pani raz na miesiąc sama badała swoje piersi. Niemniej jednak najbardziej obiektywnym i miarodajnym badaniem jest mammografia, ponieważ wykrywa się przy jej pomocy chociażby mikrozwapnienia, które nie są dostępne badaniu palpacyjnemu. Każda kobieta, która ukończyła 40 rok życia powinna zgłosić się na pierwszą mammografię. Jeśli badanie nie wykaże zmian patologicznych, należy się na nie zgłaszać co dwa lata aż do 50 roku życia (chyba, że lekarz zleci je co rok). Natomiast po ukończeniu 50 roku życia każda pani powinna raz w roku zgłosić się na badanie mammograficzne.

Kolonoskopia

W ostatnich latach zachorowalność na raka jelita grubego zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn znacząco wzrosła. Warto zatem, aby osoby, które ukończyły 50 rok życia zgłosiły się na kolonoskopię. Badanie to jest badaniem endoskopowym, które polega na obejrzeniu błony śluzowej całego jelita grubego przy użyciu „kamerki”, która wprowadza się przez odbyt. W przypadku wykrycia zmian patologicznych, jeśli spełniają odpowiednie warunki można je od razu usunąć i wysłać do badania histopatologicznego. Do kolonoskopii należy się odpowiednio przygotować. Dwa dni przed badaniem stosuje się dietę płynną, zaś w przeddzień badania używając specjalnych preparatów, które wywołując liczne wypróżnienia oczyszcza się jelito grube. W dniu badania można jedynie pić wodę niegazowaną. Badanie to dla większości osób jest bolesne, choć u każdego próg bólu jest nieco inny. Kolonoskopię można wykonać w znieczuleniu. Jeśli wynik jest prawidłowy, następne badania wykonuje się, co 10 lat.