Czym jest Capoeira?
Capoeira zawiera w sobie elementy gry, tańca, akrobacji, ale też realnej samoobrony i walki. Niektórzy pasjonaci dopatrują się jej korzeni w afrykańskim rytuale inicjacji „Gra Zebry”, jednak większość jako jej ojczyznę wskazuję Brazylię. Miała powstać w 17 wieku jako efekt uboczny kolonizacji tego kraju przez niewolników – stąd i tak dopatrywać można się w niej elementów rytuałów afrykańskich plemion. Sama nazwa „capoeira” to portugalskie określenie trawiastych lasów gdzie niewolnicy czaili się na swoich oprawców i toczyli z nimi walki. Wbrew obecnemu wyobrażeniu jakoby była to raczej bezkontaktowa sztuka niż prawdziwa walka, pierwsze pojedynki Capoeiry często kończyły się dla przegranego śmiercią. Na farmach i gospodarstwach pod okiem „pana” miała charakter raczej niewinnej zabawy, a elementy walki kamuflowano tańcem.
Ruchy i przebieg walki
Podstawowym ruchem w tej sztuce walki jest ginga. To on właśnie, przez swoją płynność i dynamikę, nadaję capoeirze charakter tańca. Z gingo pochodzą wszystkie ciosy. Charakterystyczna dla tej sztuki walki jest duża ilość kopnięć i podcięć. Jej zmodernizowana wersji wzbogacona jest o akrobatyczne ewolucje. Lolejną charakterystyczną cechą capoeiry jest to, że zdecydowanie częściej niż bloki stosuje się tu różnego rodzaju uniki i przejścia.
Walce towarzyszy cały rytuał. Najważniejszy z nich to roda – Capoeiristas (takim mianem określa się uprawiających tę sztukę walki) tworzą zamknięty krąg i stając się jednocześnie członkami orkiestry – batery dla walczącej w środku dwójki. Walka może być pozorowana (wtedy nazywamy ją jogo), albo realna, agresywna (jogo duro). Capoeritas stojący w kręgu przy pomocy śpiewów, klaskania i gry na specjalnym instrumencie – berimbau, nadają walce odpowiedni rytm i energię (axe).
Style
Pierwsza historycznie, sformalizowana forma tej sztuki walki to Capoeira Carioca. Była ona nakierowana przede wszystkich na, często brutalną, walkę, dozwolone był w niej kopnięcia w brzuch i ciosy w twarz (nawet w oczy!). Całkowicie zrezygnowano w niej z elementów tańca, wyeliminowano również śpiewy i muzykę. Po śmierci ostatniego nauczyciela stylu Sinhozinho tradycja podupadła, do czego przyczynił się również fakt jej słabnącej popularności (była kojarzona głownie z walkami gangów co nie budziło raczej pozytywnych skojarzeń).
Na początku 20 wieku pojawiła się uznawana za tradycyjną odmianę tej sztuki walki, Capoeira Angola. Aspekt rywalizacji zszedł w tym przypadku na dalszy plan, ponownie podkreślone zostały elementy tańca, gry i współpracy. Nie wszystkim praktykom Capoeiry spodobał się ten kierunek i na nowo zaczęto poszukiwać rozwiązań, które uczyniły by ją bardziej wypełnioną realną walką. Doprowadziło to do powstania kolejnego stylu, Capoeiry Regional, za której założyciela uważa się boksera Mestre Bimba. Na powrót nadał on sztuce charakteru walki włączając do niej nowe ruchy i ciosy. Najważniejszymi z nich były tak zwane „ciosy traumatyczne” doprowadzające przeciwnika do utraty równowagi. Wywodziły się one z nieistniejącej już sztuki walki Batuqe. Obecnie, ze względu na swoją widowiskowość, to właśnie Capoeria Regional jest popularniejsza od swojej bardziej tradycyjnej przeciwniczki.
Swoistą fuzją tych dwóch stylów walki jest łącząca elementy obydwu Capoeira Contemporanea/ Moderna. Jest ona wzbogacona ponadto w elementy akrobatyczne.
Nauka
Odpowiedzialny za powstanie Capoeira Angoli Mestre Pastinha miał powiedzieć: „Capoeira jest dla mężczyzn, kobiet i dzieci; jedynymi, którzy nie powinni się jej uczyć są ci, którzy nie chcą”. Uprawianie tej sztuki walki nie tylko daje nam możliwość opanowania równowagi, nauki koncentracji, refleksu i koordynacji ciała ale również stanowi wyjątkową przygodę. Capoeristą nie stajemy się „od tak”. Pełnoprawnym członkiem grupy w której trenuje zawodnik staje się po odbyciu rytuały zwanego Batizado. Po pojedynku z najwyższą rangą osobą w grupie, uczniowi nadaje się stopień wtajemniczenia, który określony jest kolorem sznura. Kolejne wyjazdy na tego typu wydarzenia określa się mianem Troca de Corda, gdzie może nastąpić zmiana sznura na ten, oznaczający wyższą rangę.
Rosnąca popularność sportu w Polsce owocuje otwieraniem nowych szkół i warsztatów. Za najważniejszy ośrodek capoeiry w Polsce uważa się organizacją UNICAR, która zrzesza setki osób w ojczyźnie dyscypliny Brazylii i wielu państwach Europy. W naszym kraju pod szyldem UNICAR działają szkoły w ponad trzydziestu miastach, a ten najbardziej prestiżowy mieści się w Krakowie, gdzie lekcji udziela profesor Sem Memoria, prekursor capoeiry w Polsce. Również ten ośrodek organizuje najważniejszą imprezę tej sztuki walki w naszym kraju, festiwal Cracoviaaxe, który promuje nie tylko dyscyplinę, ale również kulturę brazylijską jako całość. Coroczne wydarzenie towarzyszy ogólnopolskiej uroczystości nadania stopni adeptom capoeiry.
Jaki sport uprawiacie? Chcecie zacząć trenować capoeirę?