Sprawy o alimenty mogą być rozpatrywane przed polskimi sądami, zaś egzekucja alimentów odbywa się na mocy przepisów konwencji nowojorskiej z 1956r. o dochodzeniu roszczeń alimentacyjnych za granicą lub Rozporządzenia Rady (WE) nr 44/2001r. z dnia 22 grudnia 2000 r. w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych.
Najpierw najlepiej (i zarazem najszybciej – gdyż można łatwo uzyskać dowody z zeznań świadków oraz odpisy niezbędnych dokumentów) jest wytoczyć powództwo o alimenty przed polskim sądem. Pozew musi spełniać warunki formalne pisma procesowego i wskazywać:
– adres i nazwę sądu, do którego pismo jest kierowane – sąd rejonowy właściwy dla miejsca zamieszkania uprawnionego do alimentów (wydział rodzinny);
– wskazanie powoda i pozwanego wraz z ich adresami zamieszkania, jeżeli adres zamieszkania pozwanego jest znany – lub wskazanie kraju, w którym pozwany przebywa i pracuje;
– określenie wartości przedmiotu sporu – czyli sumę żądanych alimentów za okres 12 miesięcy;
– tytuł pisma – pozew o alimenty;
– sprecyzowane żądanie pozwu – żądanie zasądzenia od pozwanego alimentów na rzecz małoletniego w określonej kwocie miesięcznie i wskazać sposób płatności i termin płatności z ustawowymi odsetkami w wypadku zwłoki zapłaty którejkolwiek z rat;
– uzasadnienie pisma, oparte na fakcie, że uprawniony do alimentów małoletni nie ma żadnego majątku ani dochodów i nie jest w stanie samodzielnie się utrzymać, zaś pozew o alimenty stał się konieczny, ponieważ pozwany odmawia ponoszenia kosztów utrzymania małoletniego dziecka;
– należy dołączyć dowody w postaci skróconego odpisu aktu urodzenia małoletniego, skrócony odpis aktu małżeństwa lub wskazać orzeczenie sądu okręgowego orzekającego rozwód pomiędzy stronami, wskazać wszelkie rachunki i faktury potwierdzające koszty utrzymania dziecka i sytuację materialną rodzica, który mieszka z dzieckiem w Polsce i opiekuje się nim, a także – jeżeli takie posiadamy – dowody na fakt, że pozwany pracuje za granicą i osiąga wysokie dochody (zatem, że stać go na płacenie alimentów na określonym poziomie);
– w przypadku, gdy miejsce zamieszkania pozwanego nie jest znane (wiemy tylko w jakim kraju przebywa) należy wnieść do sądu o ustanowienie dla nieznanego z miejsca pobytu pozwanego kuratora.
Najczęściej pozew wysłany na znany nam adres pozwanego zostaje zwrócony przez pocztę, gdyż wskazany pierwotnie adres pozwanego, obecnie jest nieaktualnym adresem, bowiem pozwany nie podejmuje korespondencji, nie odpowiada na korespondencję i w związku z tym istnieje uzasadnione przypuszczenie, że w chwili składania pozwu adres ten był już nieaktualny lub niewiele później pozwany wyprowadził się do nieznanego miejsca pobytu. Takie wyjaśnienie uzasadnia wniosek o ustanowienie kuratora dla nieznanego z miejsca pobytu. Alimenty zostaną orzeczone wyrokiem sądowym i taki wyrok opatrzony klauzulą wykonalności stanowi tytuł wykonawczy z którym możemy rozpocząć postępowanie egzekucyjne.
Postępowanie egzekucyjne (egzekucja alimentów) jest tak naprawdę najtrudniejszym etapem w dochodzeniu roszczeń alimentacyjnych. Organem odpowiedzialnym za pomoc w dochodzeniu alimentów na mocy konwencji nowojorskiej jest Sąd Okręgowy (organ przesyłający). Podstawę prawną do złożenia wniosku stanowi konwencja o dochodzeniu roszczeń alimentacyjnych za granicą z 1956r. Wniosek złożony do Sądu Okręgowego powinien zawierać:
– nazwę sądu i jego adres;
– tytuł pisma – wniosek osoby uprawnionej do uzyskania świadczeń alimentacyjnych;
– dane osobowe i adresowe (oraz datę urodzenia, obywatelstwo) uprawnionego do alimentów a także takie same dane dotyczące jego przedstawiciela ustawowego;
– dane osobowe i adresowe zobowiązanego do płacenia alimentów – wskazanie wszelkich znanych adresów zobowiązanego z ostatnich kilku lat, zawód, datę urodzenia, obywatelstwo itp.;
– wyrok sądu rejonowego zasadzającego alimenty na rzecz uprawnionego;
– należy dołączyć samo orzeczenie oraz pełnomocnictwo dla Sądu Okręgowego, które uprawnia sąd do działania w naszym imieniu. Jeżeli jest to możliwe – niekiedy dobrze jest dołączyć fotografię byłego męża do dokumentacji.
Sąd Okręgowy na podstawie złożonych dokumentów podejmuje odpowiednie działania – sporządza własny wniosek i przesyła go do właściwych organów w państwie, gdzie mieszka i przebywa zobowiązany do płacenia alimentów. Egzekucja obywa się zawsze według prawa państwa, do którego wysyłany jest wniosek Sądu Okręgowego.
