Boisko, zawodnicy, czas gry
Boisko futbolowe ma wymiary 109,728 m x 48,768 m. Równolegle do linii końcowych, 10 jardów w głąb boiska, biegną dwie linie punktowe (goal lines). Po obu stronach boiska pomiędzy liniami końcowymi i punktowymi zdefiniowane są natomiast pola punktowe. Przy końcu obu linii końcowych ustawione są dwa słupy, 5,54736 m od siebie. Łączy je dolna poprzeczka zawieszona 3,048 metrów nad ziemią. W poprzek boiska mamy jeszcze wymalowane linie jardów (co 5 jardów). Co 10 jardów linie te numeruje się tak, by wskazywały odległość do najbliższej linii punktowej. Do tego dochodzą jeszcze linie przerywane – stawiane są co 1 jard i służą do dokładnego wyznaczenia miejsca rozpoczęcia akcji.
Każda drużyna liczy sobie 11 zawodników, którzy na boisku ustawieni są w trzech strefach: ataku, obrony i formacji specjalnej. W ataku gra 5 zawodników: rozgrywający, biegacze, skrzydłowi i końcowi (nie w każdej grze ofensywnej znajdują się na boisku wszyscy zawodnicy ataku. Formacja może się zmieniać co do liczby skrzydłowych, końcowych i biegaczy użytych w danej akcji). Linia obrony składa się z trzech do sześciu zawodników ustawiających się w szeregu, tuż przy linii wznowienia gry. Mamy tutaj podformację tylnych obrońców (pozycję safety i korner-back) oraz obrońców wspomagających. Formację specjalną tworzy dwóch zawodników wykorzystywanych przy akcji kopem. Punter wykopuje piłki z powietrza, kopacz z ziemi.
Teoretycznie mecz futbolu trwa godzinę (cztery kwarty po 15 minut), ale przez to, zegar jest często zatrzymywany po niektórych akcjach, czas trwania może się wydłużyć nawet do 3 godzin. Jeśli rodzaj rozgrywek wymaga jednoznacznego rozstrzygnięcia, przy remisie przeprowadza się dogrywkę. Obowiązuje tu zasada „nagłej śmierci” – wygrywa drużyna, która jako pierwsza zdobędzie choćby minimalną przewagę punktową.
Przebieg gry
Drużyna będąca w posiadaniu piłki określa się mianem ataku. Ta do gry zostaje wprowadzona poprzez snap: zawodnicy ataku ustawiają się przodem do obrony na linii wznowienia gry wyznaczonej przez miejsce zakończenia ostatniej akcji, a jeden z zawodników formacji atakującej, środkowy podaje lub rzuca piłkę pomiędzy swoimi nogami do innego zawodnika, zazwyczaj do rozgrywającego. Inaczej dzieje się na początku każdej z kwart lub po każdorazowym zdobyciu punktów przez atak. Wówczas następuje wykop: piłkę umieszcza się na podstawce na linii 30. jardu drużyny kopiącej. Zawodnik drugiej drużyny, zwany odbierającym, stara się złapać piłkę i zdobyć z nią jak najwięcej pola, a jeśli to możliwe, nawet zdobyć punkty dobiegłszy do pola punktowego drużyny wykopującej. Formacja obronna drużyny wykopującego stara się uniemożliwić mu to zadanie. Drużyna odbierająca wykop staje się drużyną atakującą.
Generalnie celem gry jest zdobywanie kolejnych obszarów boiska, by zbliżyć się do pola punktowego rywala. Drużyna przy piłce dostaje cztery próby na zdobycie 10 jardów boiska. Jeśli jej się to uda, zdobywa pierwszą próbę, która daje prawo kolejnych czterech podejść do zdobycia następnych 10 jardów boiska albo walki o punkty. Pole ataku zdobywa na dwa sposoby: grą dołem – niosący piłkę, biegnąc, przekazuje ją innemu zawodnikowi z rąk do rąk; grą górą – poprzez podanie do przodu (atak może podać piłkę do przodu tylko raz i tylko spoza linii wznowienia gry; piłka może być rzucona, pchnięta lub podrzucona w bok i do tyłu w dowolnym momencie).
Fot.sxc.hu
Próba ataku kończy się kiedy odgwizduje się „martwą piłkę”, a grę wznawia przeciwnik. Dzieje się tak w następujących sytuacjach: zawodnik niosący piłkę upada na boisko lub jego ruch w przód w kierunku pola punktowego przeciwnika zostaje zatrzymany przez zawodników obrony, piłka podana do przodu wychodzi poza boisko lub dotyka ziemi, zanim zostanie złapana (podanie niepełne – atak wznawia akcję z miejsca ostatniego wznowienia) podczas akcji piłka lub zawodnik ją niosący wychodzi poza boisko oraz kiedy drużyna zdobywa punkt.
Tak kończy się pojedyncza próba. Jeśli skutecznie nie uda się poprowadzić takich czterech i drużyna nie zdobywa 10 jardów boiska, a co za tym idzie prawa pierwszej próby, atak traci piłkę i gra zostaje wznowiona przez przeciwnika w miejscu nieudanej czwartej próby rywala. Dzieje się tak również po każdorazowej zdobyczy punktowej oraz w następujących sytuacjach: kiedy atak oddaje piłkę wykopem obronie (kiedy przy czwartej próbie nie ma perspektyw na zdobycie pierwszej próby ani punktów), zawodnik obrony złapie podanie do przodu (przejęcie), zawodnik ataku wypuszcza piłkę, która zostaje podniesiona przez gracza obrony (wypuszczoną piłkę może podnieść inny gracz tej samej drużyny lub nawet zawodnik wypuszczający – wtedy nie dochodzi do zmiany posiadania), atak niecelnie kopie na bramkę oraz kiedy zawodnik ataku niosący piłkę, będąc w obrębie własnego pola punktowego, upada bądź zostaje rzucony na ziemię, zostaje wypchnięty poza boisko, traci piłkę, która następnie wypada poza boisko lub popełnia określone przewinienie.
Zdobywanie punktów
W futbolu amerykańskim punkty można zdobyć na trzy sposoby:
Przyłożenie: dochodzi do niego, gdy zawodnik wbiega z piłką w pole punktowe przeciwnika lub łapie podanie, będąc w tym polu. Dostajemy za to 6 punktów, ale zdobycz punktową możemy podnieść, jeśli skutecznie wykonamy podwyższenie – piłkę kładzie się na 3. jardzie drużyny broniącej, a zawodnik ataku może albo wykonać wykop (jeśli trafi celnie na bramkę – piłka przeleci między słupkami nad poprzeczką – drużyna zyskuje jeden dodatkowy punkt) albo próbując akcji dołem w celu uzyskania kolejnego przyłożenia (jeśli akcja jest skuteczna, dorobek punktowy ataku podwyższa się o dwa oczka).
Kop na bramkę: najczęściej atak podejmuje się jego próby, kiedy przy czwartym podejściu w swojej próbie drużyna znajduje blisko pola punktowego rywala lub gdy jest za mało czasu na próbę zdobycia punktów przyłożeniem. Skutecznie wykonany przynosi drużynie 3 punkty.
Zagranie bezpieczne: wykonując zagranie może zdobyć 2 punkty drużyna będąca w obronie jeśli przeciwnik będący w posiadaniu piłki: zostaje udanie szarżowany we własnym polu punktowym, wybiega poza linie boczne lub linię końcową własnego pola punktowego, wypuszcza piłkę poza linie boczne lub linię końcową własnego pola punktowego, klęka lub upada na piłkę we własnym polu punktowym – jest to tzw. zagranie bezpieczne zamierzone, czy wreszcie popełnia określone przewinienia, np. trzymanie lub celowy rzut piłką w ziemię, we własnym polu punktowym.
Próbowaliście kiedyś futbolu amerykańskiego? Jak wrażenia? Podzielcie się nimi!