Wcale też nie jest tak, że każdy psychopata jest lub będzie mordercą, choć tak się powszechnie uważa. Oczywiście wszyscy znamy przykłady takie, jak Ted Bundy, John Wayne Gacy, Henry Lee Luckas. Jednak większość przestępców to wcale nie są psychopaci, natomiast wielu psychopatów żyje wśród nas, najczęściej nie przestrzegając prawa, ale też nie zabijając nikogo. Często po prostu manipulują ludźmi tak, by osiągnąć jakąś korzyść, zdobyć to, na czym im zależy, robią to bez skrupułów i poczucia, że krzywdzą. Świetnie kłamią, wyłudzają, oszukują, manipulują naszym poczuciem winy i naszymi uczuciami, sami ich nie posiadając.
Jak więc rozpoznać takiego człowieka? Pójdziemy tropem badań prof. Roberta Hare, specjalisty w tej dziedzinie, autora książki „Psychopaci są wśród nas”. Wyróżnia on następujące podstawowe symptomy psychopatii:
– impulsywność, słaba kontrola zachowania
– niepokojące zachowania w młodym wieku (np. męczenie zwierząt, piromania)
– antyspołeczne zachowania w dorosłym życiu
– płytkość uczuć, brak empatii
– brak poczucia winy, wyrzutów sumienia, poczucia odpowiedzialności
– skłonność do manipulacji i oszukiwania
– przesadne poczucie wartości, egocentryzm
– powierzchowny urok, łatwe nawiązywanie kontaktu, dobra komunikatywność
– potrzeba stymulacji
Trzeba jednak pamiętać, że każda osoba może wykazywać podobne oznaki lub nawet kilka z nich i nie znaczy to, że jest psychopatą. Psychopatia jest zespołem wielu objawów. Poza tym zdiagnozować ją może tylko specjalista, a o to nie jest łatwo, bo psychopaci świetnie się ze sobą czują i nie widzą powodu do wizyty u specjalisty.
Na razie nauka nie potrafi odpowiedzieć dlaczego niektóre dzieci rodzą się ze skłonnościami do zachowań psychopatycznych. Znane są przypadki bliźniaczek, z których tylko jedna charakteryzowała się takimi skłonnościami. Nie można więc obwiniać rodziców, genów, czy czynników środowiskowych, ponieważ nie ma obecnie danych, które pozwalałyby na to.
Co więc robić? Najlepiej unikać kontaktu. Jeśli to nie możliwe trzeba jak najlepiej poznać naturę psychopaty i obrona poprzez świadomość, co potrafią i jak to robią. Poznajmy samych siebie, aby nie dać się łatwo zwieść nikomu, kto chce nas wykorzystać. Nagłe i intensywne zainteresowanie szczególnie atrakcyjnej osoby, która łatwo wchodzi w kontakt i sprawia wrażenie idealnej, wręcz wymarzonej, a przede wszystkim bardzo bezpiecznej, obsypującej nas komplementami – powinno wzbudzić w nas czujność.
Koniecznie trzeba pamiętać, że psychopatia dotyczy i kobiet, i mężczyzn, zarówno w formie tej powszechnie kojarzonej skrajnej przemocy, jak i w formie oszustwa i manipulacji.
Czy zdarzyło się Wam rozpoznać powyższe cechy u kogoś z Waszego otoczenia? Jakie zachowania Was zaniepokoiły?